Achtergrond: hoe dit boek tot stand kwam
Achtergrond
hoe dit boek tot stand kwam
Nee, ik heb nooit een roman willen schrijven. Wel een boek, zoals 1,5 miljoen Nederlanders met mij. Die droom is ruimschoots vervuld met twee boeken over fietstochten en twee over hardlopen uitgegeven in eigen beheer. Een roman; geen idee hoe ik dat zo moeten doen en geen enkele illusie dat ik dat zou kunnen. Totdat ik in coronatijd spontaan mijmerde over een boek als Oblomow (zie hieronder). Over een paar personages, wiens levenswijzen en avonturen de huidige tijdgeest tot leven laten komen, zoals Oblomow op onvergetelijke wijze de lethargische Russische adel in de 19e eeuw zou representeren en Stolz de Duitse handelsgeest. Wat zou het thema kunnen zijn dat de late 20e eeuw typeert?
In een kwartier had ik de ingrediënten voor wat in 5 jaar uitgroeide tot dit boek. Het voor mij dominante thema in de huidige westerse tijdgeest; hebzucht en begeerte. De naam en het beroep van vrouwelijke hoofdpersoon: Dieudonnée. Beroep; escort. Tegenspeler; Sturm, een succesvolle zakenman, die Dieudonnée zou begeren en daaraan ten onder zou gaan. Muziek; Can’t help falling in love with you.
Elke vakantie (vooral in Coronatijd) werkte ik zonder verwachtingen aan het idee en ik kon het zonder al te veel moeite uitwerken. Het werd steeds leuker om te schrijven. In 2022 had ik de eerste twee hoofdstukken, de laatste vier en wat losse hoofdstukken er tussen in. Met een vleugje hoogmoed meende ik dat het een goede roman kon worden. Het boek is niet geschreven vanuit een plan. De belangrijkste wendingen zijn mij te binnen gevallen, vaak tot mijn eigen verrassing.
Over Oblomow
de bron van inspiratie
Ik heb het boek (Gonstjarow, 1858) in 1986 gelezen, op een vakantie in Griekenland, langzaam en zeer geboeid; ik heb het letterlijk stukgelezen. Ik heb meerdere Oblomow films en toneelstukken gezien. Oblomow is ook de naam van een ooit roemrucht cafe in de Reguliersdwarssstraat.
Hieronder drie links voor wie meer over de inspiratiebron voor mijn boek wil lezen. Interessant en actueel omdat het ook over de Russische volkaard gaat in contrast met de westerse (duits/franse). Hieronder drie links die in lengte en diepgang enorm verschillen om meer over het boek te weten te komen. De eerste is kort en luchtig en de laatste een doorwrochte academische publicatie.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/een-lieve-man-oblomov-en-een-prachtig-boek~ba3283ce/
https://www.hebban.nl/recensie/roosje-de-vries-over-oblomov
https://slovene.ru/2013_2_Walker.pdf
De hoofdpersoon Oblomow irriteert en intrigeert. Hij is onmetelijk druk met niets doen. Uit zijn bed komen of een brief schrijven zijn (te) grote uitdagingen en toch krijg je sympathie voor hem. Zoals Sylvia Witteman zegt; “strijden niet in ons allen een luie Rus en een voortvarende Duitser.’’ Oblomow heeft mij geholpen de waarde van de luie rus in mij te zien en de voortvarende duitser bij tijd en wijlen actief in te zetten.
Ik heb weinig research gedaan over Oblomow in het begin van het schrijfproces, ook omdat ik het verhaal goed meende te kennen en een eigentijds boek wilde schrijven. Verder was ik immers meer aan het experimenteren dan serieus een boek aan het schrijven. Wel heb ik direct de karakters omgekeerd gepositioneerd. In mijn boek gaat de actiefste van de twee gaat ten onder. De spirituelere van de twee is de sterkere en de toekomst.
In Oblomow bezwijkt het meer spirituele, passieve, beschouwende karakter. Oblomow is hopeloos verliefd en Olga ook op hem, maar het lukt Oblomow niet haar blijvend te veroveren. Zij trouwt met zijn beste vriend, buurjongen, de ondernemende Stolz. Oblomow gaat vervolgens ten onder aan een gemakzuchtige manier van leven, Oblomowisme, je zou dat het omgekeerde van hebzucht kunnen noemen.
Frappant is dat ik overtuigd was dat de tegenspeler van Oblomow in het boek Sturm heet. Toen ik het opzocht bleek dat Stolz te zijn. De naam Sturm past nog beter bij het karakter in Oblomow en zeker mijn boek, dus heb ik het aangehouden. Gonstjarow geeft Stolz wel een voornaam, Andrej. Stolz heeft een Duitse vader en Russische moeder. Je kunt zeggen dat in zijn opvoeding best of worlds zit.
Later heb ik wel research naar het origineel gedaan, vooral om aannames over het boek te checken en op een aantal plaatsen letterlijk te citeren. Ik heb mijn boek intuïtief geschreven. Er zijn onbedoeld de nodige overeenkomsten in het boek geslopen. Wat bewust overgenomen is, dat het boek door een verteller aan een schrijver wordt gedeeld. Anders is dat de verteller op de laatste pagina Stolz blijkt te zijn. De verteller en schrijver voeren, anders dan daar, geen gesprekken samen. Die stijlfiguur (reflecteren op hoe het verhaal verteld wordt) heb ik ontleend aan Laurent Binet, die het overigens in een interne dialoog doet, in het meesterlijke boek HhhH, Hilters hersenen heten Heinrich.